Kako i kada je nastao broj nula?

Povezane objave

• Šta su džidža-bidže? 06/06
• Možda ovo niste znali 04/05
• Poseta Titaniku nakon 14 godina: Pogledajte kako sada izgleda čuveni brod 03/09

Nula je broj kojim se obeležava ništa – ako se nalazi sam, a pored neke druge cifre može da obeleži desetine, stotine, hiljade, milione…

Ova cifra je specifična po mnogo čemu, a upravo zbog toga se postavalja i pitanje kako je on nastao. Neki stručnjaci smatraju da je nula izum arapskih matematičara, dok drugi misle da je nula nastala na evropskom tlu.

Nula kao oznaka i broj

Stručnjaci koji su se bavili poreklom nule došli su do različitih zaključaka. Osim kod arapskih matematičara, pronađeni su podaci koji bi mogli da znače da je nula nastala u Mesopotamiji ili čak u civilizaciji Maja.

Međutim, svi ti podaci vezani za nulu iz ranijeg perioda odnose se na nulu kao oznaku, a ne na broj koji ima svoju vrednost i svojstva.

Kada je arheolog Žorž Kede objavio tekst “O poreklu arapskih brojeva” 1931. godine, dokazao je da je nula izmišljena na istoku. U svojoj studiji Kede je ovu pretpostavlju zasnovao na kamenoj ploči K-127 koja je otkrivena u Kambodži.

Na ovoj ploči je prvi put zabeležena nula, a potiče iz vremena oko 683. godine nove ere, odnosno oko dva veka od nastanka prve arapske države.

Daljim istraživanjem došlo se do zaključka da je hindu matematičar Bramagupta bio prvi koji je uveo nulu u matematičke operacije.

Broj koji nas je “izvukao” iz Srednjeg veka

Bramagupta je ispod brojava upisivao tačke kako bi označio nulu. Te tačke, nazvane su sunija (prazno) i ka (mesto). Veliki matematičar postavio je osnovne zakone za dobijanje nule sabiranjem i oduzimanjem, kao i pravila za druge matematičke operacije u kojima je nula neophodna.

Sa nastankom nule, omogućena je algebarska definicija negativnih brojeva i razvoj matematičkog numeričkog sistema. Bez te nule, čovečanstvo bi verovatno i dalje bilo zaglavljeno u Srednjem veku.