Šta znamo o dinaru?

Povezane objave

• Znate li kako zvuči najstarija melodija na svetu? 10/05
• U tuđim koracima: Kako izgleda posao arheologa? 12/02
• Zašto su delfini neodoljivi? 08/04

Zvanična valuta Republike Srbije je dinar, a vredi 100 para. Njegova međunarodna oznaka je RSD, a šifra valute je 941. Novčanice i kovanice krase portreti ljudi značajnih za istoriju Srbije, zgrada Narodne banke Srbije kao i srpski spomenici kulture. Novac se izrađuje u Zavodu za izradu novčanica i kovanog novca na Topčideru.

U svakodnevnom životu susrećemo se sa sledećim novčanicama:

10 dinara – s likom Vuka Karadžića,
20 dinara – s likom Petra II Petrovića Njegoša
50 dinara – s likom Stevana Mokranjca
100 dinara – s likom Nikole Tesle
200 dinara – s likom Nadežde Petrović
500 dinara – s likom Jovana Cvijića
1.000 dinara – s likom Đorđa Vajferta
2.000 dinara – s likom Milutina Milankovića
5.000 dinara – s likom Slobodana Jovanovića

Inače, prva novčanica iz serije sa velikim grbom Republike Srbije, bila je novčanica od 200 dinara iz 2005. godine, a to je ujedno i prva novčanica na kojoj se nalazi poznati ženski lik. Novčanice čuvaju oba pisma, tako da se na njima nalaze ćirilični i latinični natpisi.

U Srbiji su u opticaju sledeće kovanice:

1 dinar – s reljefom zgrade Narodne banke Srbije
2 dinara – manastir Gračanica
5 dinara – manastir Krušedol
10 dinara – manastir Studenica
20 dinara – hram Svetog Save na Vračaru

možda vas zanimaju i Trikovi kojima ćete lako uštedeti novac

Prema navodima centralne banke Srbije, tradicija upotrebe novca na ovdašnjim prostorima je duga i ide u daleku prošlost. Najstariji primerci potiču iz VI-V veka p.n.e i svedoče o ranim dodirima stanovništva Balkana sa razvijenim antičkim svetom. A, dugotrajna i snažna dominacija Rimskog carstva u periodu od I do V veka n.e. uslovila je otvaranje dveju značajnih kovnica rimskog novca na području današnje Srbije – Sirmijum (Sremska Mitrovica) i Viminacijum (Kostolac).

Naziv osnovne rimske monete – denar zadržao se do danas u nazivu dinar. Prvi pomen “srpskih dinara” nalazi se u arhivskim dokumentima krajem 1214. godine, u vreme Stefana Prvovenčanog. Međutim, dosadašnja istraživanja upućuju na kralja Radoslava (1227–1234), koji se smatra prvim srpskim vladarem, koji je kovao sopstveni novac.

Novac su sve do pada Despotovine, 1459. godine, nastavili da kuju gotovo svi srpski vladari, i to širom teritorije srpske srednjovekovne države, u kovnicama koje su se nalazile u blizini brojnih rudnika srebra kao što su Brskovo, Rudnik, Novo Brdo, Srebrnica, Trepča i drugi. Taj novac zvao se dinar i predstavlja jedno od najbitnijih obeležja samostalnosti i državnosti srpske države u srednjem veku.

Usled gubitka samostalnosti srpske države, sve do polovine XIX veka u upotrebi je bio veliki broj različitih moneta stranih država. U periodu turske prevlasti, na teritoriji današnje Srbije radilo je nekoliko kovnica turskog novca, Novo Brdo, Kučajna i Beograd. Naziv poslednje vrste turskog srebrnog novca – para – prisutan je i danas kao naziv stotog dela srpskog dinara, zaključuje NBS.